Category: సాహిత్యం

“ఖుదర్దు,” అని అన్నది అతనే.
“ఖుదర్దు,” అని ఆ యాజమానుడు అనకపొతే అస్సలు ఈ జీవితంలో ఈ ఘటనేలేదు.
ఖుదర్దు.
తప్పదు.
బతకాలిగా!
బతకాలి అంటే తినాలి.
కాని కొంతమంది తినడంకోసమే బతుకుతారు.  అది మనకు అప్రస్తుతం.  కాబట్టి ప్రస్తుతంలోకి వద్దాం. నేను బతకడానికి తినాలి.  తినాలి కాబట్టి వేటాడాలి.  వేటలో ఒక భాగం మెట్ట్లు ఎక్కడం.  కాబట్టి మెట్లు ఎక్కాలి.  ఎక్కి వారి ముందు నిలబడాలి.  అప్పుడు చూపు ప్రస్తావన వస్తుంది.  వాళ్ళని నేను చూడటం.  నన్ను వాళ్ళు చూడటం. నా వేటకి, నా చూపుకి , వాళ్ళకి చూపులకి సంబంధించిన విషయం. ఇక ఆ చూపుల కథలోకి వెళదాం.

* * *

ఆ చూపే..ఆ చూపంటేనే చిరాకు.

నల్లగా ఉన్నాడు.  నలుపు మీద తెల్లని పొడుగు చేతుల లినెన్ చొక్కా.  దగ్గిరకు వెళ్లగానే నిలబడి చూసేవాడికి ముందు జుత్తు కనపడుతుంది.  క్యాష్ కవుంటరు వెనక కూర్చునిఉంటాడుగా అందుకని.  కుడి వేపు పాపిడి.  నుదుటి మీదకి పడే రంగేసుకున్నజుట్టు. జుత్తు ఏమంత ఒత్తుగా లేదు.  నుదురు పెద్దదే.  కొంపదీసి ఆ కనుబొమలికి కూడా రంగేసాడేటో! కోటేరు ముక్కు మీదకి జారిపోతున్న బంగారపు రంగు ఫ్రేమున్న కళ్ళజోడు.  ఫోటోక్రొమాటిక్ అద్దాలు.  నారింజ రంగు పూత ఆ అద్దాలకి. అదీ హౌరా బ్రిడ్జ్‌లాగా పొడుగాటి ముక్కు మీద.  జారడం ఇప్పుడా తరువాత అని అలోచిస్తున్నట్టుంది.  అద్దాల వెనుక చిన్ని గుండ్రటి కళ్ళు.  కళ్ళక్రింద బీరు సంచులు.  ఆ ముక్కు కింద బొగ్గు నలుపు రంగేసిన సన్నటి మీసం.  ముక్కులాగానే అదీ పలచగానే ఉంది.  గంభీరంగా లేదు.  సన్నటి పెదాలు.  విడిపోతే ముత్యాలు రాలిపోతాయేమో అనే భయంతో ముడుచుకుని పోయినట్టున్నయి.

రాగిబిందె గొంతు లాంటి మెడ.  దానిని మూడొంతులు కప్పేసిన లినెన్ కాలరు.  కాలరు క్రింది కనపడాలని కనపడే చిటికిన వేలేడు మందాన ఉన్న బంగారు గొలుసు.  దానికో పులిగోరు పతకం.  పులిగోరు పతకం క్రింద తెల్లని బన్ని.  బన్నీ మీద పై మూడు బొత్తలూడదీసేసిన లినెన్ చొక్కా.

ఎక్జిక్యూటివ్ కుర్చిఅంటారే అలాంటి కుర్చి. కొని ఎన్ని సంవత్సరాలు అయిందో గాని దాన్ని తయారుచేసిన వర్క్‌షాప్‌వాడు వేసిన ప్లాస్టిక్ కవర్లు ఇంకా తియ్యలేదు..దుమ్ముకొట్టుకుని కుర్చి ఎంత పాతదో చెపుతున్నాయి.  కౌంటర్‌ అడ్డం ఉందిగాని కాని లేకపోతే ఏదో ఒక మోకాలి మీద మరో కాలు అడ్డం వేసుకుని కాలూపుతూ చూసేవాడు.  కుర్చిలో ముందుకు జారాడా కావాలని లేక ముడ్డిమీద లినెన్ పాంటు ఆ రెక్జిన్ లెదర్ మీద ఆగలేదోకాని ముందుకు జారుతూ, ముక్కుమీదకి జారిన కళ్లజోడు పై ఫ్రేమ్ అంచుమీదనుండి నా మీదకు దృష్టి సారించాడు.  ఏలినవారి రాజ్యంలోకి భిక్షకోసం అడుగుపెట్టిన ఏలియన్ని కదా నేను మరి.

“పుల్కాలున్నయ్యా?” అని అడిగాను. తలేగరేసాడు ఉన్నాయన్నట్టు.  కుడి చెయ్యి కౌంటర్ మీదకి వచ్చింది.  ముంజేతి మీదకు జారిపోతున్న అర అంగుళం వెడల్పున్న బంగారపు పట్టి. బొటనవేలుకు మందంగా ఉన్న బంగారపు ఉంగరంలో పొదిగిన తెల్ల రాయి సిఎఫ్‌‌ఎల్ లాంప్ వెలుతురులో  ధగధగమెరుస్తూ నాకు కనపడింది.  నేను చూసానన్నది ఆ చిన్న గుండ్రటి కళ్ళు గుర్తు పట్టేసి ఆ గర్వాన్ని నాకు కనపడేలా వెలిబుచ్చినవి.   ఈ లోపు నా కుడిచేతివేపు పాంటు జేబులో నుంచి లెదర్ వాలెట్ బయటికి లాగాను.
“ఎంత?” అని అడిగాను.
“ఎన్ని కావాలేటి?” అని అడిగాడు.
“ప్లేటుకి ఎన్నండీ?” అని అడుగుతూ ఆ డైనింగ్ హాలులోపలికి దృష్టి సారించాను.
” ఫ్లేట్‌కి రెండు.”
“ప్లేట్ ఎంత?”
“ఒకటీ సిక్స్ రుపీస్. అంటే ఫ్లేటు టెల్వ్ రుపీస్.”  నాకు లెక్కలు నేర్పించిన ఆనందం, ఆంగ్లలో నేర్పించాను చూసుకోహ్ మరి అన్న గర్వం వారి గొంతులో వినబడి, కంటిలో కనబడింది అన్నది నా బుర్రకి అర్ధం అయ్యింది.
“రెండు ప్లేట్లు,” అంటూ యాభై రూపాయలనోటు అందించాను.

కప్పనాలుక విసిరేసి పురుగుని పట్టుకున్నట్టు, అతని కుడిచెయ్యి నోటుని లాక్కుంది.  క్షణం లోపే.
భ్రుక్రుటి ముడిపడింది.”అయిదు తీసుకోండి,” అని అన్నాడా ఏలిక, లేదా ఆజ్ఞాపించారా?

చిరాకేసింది.  ఈయనేవడు నేను ఎన్ని తినాలో నిర్ణయించడానికి.  ఒహో వారు ప్రభువులు కదూ!
“నేను అన్ని తినలేనండి,” అని ఏ మాత్రం వ్యంగ్యం, కోపం, నిర్లక్ష్యం లాంటివి వినపడకుండా మామూలుగా అతి సాధారణంగా అన్నాను అని అనుకున్నాను.  అనే ఉంటాను. అలవాటేగా.

తల వంగింది.  పెదాల మీద బొగ్గు నలుపు రంగేసిన మీసం కొసలు మరి కొంచెం కిందకి కుంగాయి.  సరే ఇక కనుబొమల సంగతి చెప్పఖ్లేర్లేదు.  నెత్తిమీద జుత్తు ఎక్కువ కనపడుతోంది.  కాస్త పలచబడింది.  దట్టంగా నూనే రాసినట్టుంది.  ఏలిన వారి శ్రీమతే అయిఉంటుంది.  ముఖంలో కళ్లు పూర్తిగా కనపడటం లేదు.  పెదాల అంచులు కూడ ఒక లిప్తపాటు కుంగి బలవంతంగా విచ్చుకున్నాయి. ఈ పెపంచకంలో, ఏది…తన సామ్రాజ్యంలో ఇటువంటి పౌరుడ్ని ..ఏది ముష్టి ఆరు రూపాయల పులక తినలేని దౌర్భాగ్యుడ్ని తన జీవితంలో  చూడల్సి వచ్చినందుకు వగస్తున్నట్టుంది. పెదాలు విడివడ్డాయి..మూసుకున్నాయి.  దవడలు కదిలాయి.  పళ్ళు కనబడ్డాయి.  వాటి మధ్యనుంఛి నాలుక అలా చెంగున ఒక్కసారి బయటికి దూకింది.  అలాగే వెనక్కి లోపలికి వెళ్ళిపోయింది.  ఊరికే వెళ్ళిపోలేదు…పెదాలని తడిపేసివెళ్ళింది.  నా రెండు చెవుల మధ్యనున్న పదార్ధానికి అర్ధం అయ్యిదేమిటంటే…ఇలాంటి బేరం నాకే తగలాలా అని తెలుపు లినైన్ చొక్కా అనుకుందని.

“కూర ఎంతండి?” ప్రభువుల వారు కదా.  అందుకని సగౌరవంగానే అడిగాను.
“ఒరేయి రాజు, చెప్పు” అని తలేత్తకుండా ఒక ఆజ్ఞని అలా గాలిలోకి వదిలారు వారు.  ఫుడ్డు కవుంటరు వెనకాతల ఉన్న “రాజు” గోరు,  అర్ధనిమిలిత నేత్రాలతో, తన శ్వాసకి అడ్డుపడుతున్న పదార్దాన్ని కుడి చూపుడివేలితో వారి నాసికలోనుండి వెలికితీయడానికి తీవ్రమైన ప్రయత్నంలో ఉన్నా…నా వైపుకి తిరిగి, ”వెజ్ కరీనా, నాన్ వెజ్జా?” అని ప్రశ్నించారు.  కళ్ళు తెరిచేనండి.

కాష్ కవుంటరు వెనకమాతలున్న ప్రభువులవారి తలకిందికి వంగే వుంది.  ఆయన దవడలు కదులుతూనే ఉన్నాయి.  “రాజు” అనబడే సేవకుడి నాసికలో వేలు అలాగే వుంది.
“వెజ్జు.”
“టొంటి రుపీస్,” రాజు గారి ధరని సూచించారు.

రెండు పళ్ళే‌‌ల పులకాలు, అంటే నాలుగు పులకాలు.  ఒకొక్క పులక ఆరు రూపాయలు చొప్పున, నాలుగు పులకాల ధర ఇరవై నాలుగు రూపాయలు. ఒక శాఖాహారపు కూర ఇరవై రూపాయలు.  మొత్తం వెరసి నలభై ఆరు రూపాయలు అని లెక్కవేసుకుని కాషు కవుంటరు వెనకమాతల ఎక్జిక్యూటివ్ కుర్చిలో కూర్చుని ఇంకా దింపిన తలెత్తకుండా సొరుగులో దేనికోసమో దెవులాడుతున్న ప్రభువులవారు బహుశ నేను సమర్పించుకున్న యాభై రూపాయలలో, ఇరవై నాలుగు రూపాయలు వారు పుచ్చుకోగా, నాకు ఇవ్వాల్సిన ఇరవై ఆరు రూపాయలు కాబట్టి ఏలిక వారి వద్ద ఒక్క రూపాయ బిళ్ళ గాని నోటుగాని వుండివుండక దాని కోసం వెతుకుతున్నారేమో అని అనుకుని, నా పంట్లాము ఎడమచేతివైపునున్న జేబిలోనికి చేతిని పంపి ఏవైనా నాణేలున్నాయమోనని చూసాను.  చేతికి ఏవి తగలలేదు.

ఇక తప్పదు.

“ఫరవాలేదు.  ఉంచండి.  ఆ రూపాయి ఈ సారి వచ్చినప్పుడు ఇద్దురులెండి,” అని అన్నాను.

చివాల్నా తలెత్తారు, నాధులు.  బుస బుస మని పొంగింది.  రక్తం.  ఆ ముఖం నలుపులో కూడా ఎరుపు కనపడింది.  కళ్లలోని తెల్లగుడ్డులోని రక్తవాహికలలో రక్తం కూడా  గంటకి దాదాపు అయిదారు వందల కిలోమీటర్ల వేగంతో పరిగెత్తింది.

“ఖుద్దర్దు,”  అని అనడం లో ఱేడు, వారి జీవితకాలం లో , ఏది తనుపెడితే పెట్టిన కూడు తినే ఓహ సామాన్య బీద పౌరుడి “ధయాధాఖ్సుణ్యాల” మీద జీవించడమే.. ఖుదర్దు. ఒక్క రూపాయ. ఒక్క రూపాయ అప్పుండమే!  ఖుదర్దు.

ఈ లోపు దేవర వారి సేవకుడు..ఏది నాసికలో ఉన్న పదార్ధాన్ని చూపుడు వేలితో వెలికి లాగడానికి ప్రయత్నిస్తున్నవారు తమ షరాయి జేబు అడుగునుండి ఒక నాణేన్ని బయటికి లాగి అది రూపాయి ని నిర్ధారించుకుని, దేవర వారిని సమీపించడము, వంగి,  ఆ ఒక్క రూపాయి విలువ నాణ్ణేన్ని తన కుడి చేత్తో, కాష్ కవుంటర్ మీద జాగ్రత్తగా పెట్టడము జరిగింది.

అధీపులవారు దానిని అందుకుని, దానితో పాటుగా రెండు పదిరూపాయలనోటుని , ఒక అయిదు రూపాయల విలువ నాణ్ణేన్ని నా వైపుకి ఆ కాష్ కవుంటరు మీద నెట్టారు.  కుడి చెయ్యి చూపుడు వేలితో.  అప్పుడు గమనించాను అధీపులవారు చేతికి గోరింటాకు కూడా వేసుకున్నారని.

ఒక పదిరూపాయలనోటు మీద మరో పది రూపాయలనోటు, వాటి మీద మధ్యలో పెట్టిన ఒక అయిదు రూపాయల నాణెం దానిపైన పెట్టిన ఒక రూపాయ్ బిళ్ళని కాష్ కవుంటరు మీదుంచి నా ముందుకు తోసారు.

ఖుదర్దు, అంతే. నాలుగంటే నాలుగే పులకాలు, నా మాటే నాది.

గమనిక: వేట లో ఇది మొదటిది. రెండవది ఇక్కడ. మూడోదేమో ఇది.

చిటికెన వేలు పట్టుకుని అప్పుడు నడిచాను, తెల్లవారు ఝామున.

భుజం భుజం రాసుకుంటూ నడిచి ఉంటే ఎంత బాగుండేదో, మిట్ట మధ్యాహ్నం ,చెట్ల నీడ కింద.

నా అరిచేతితో ఆయన అరిచేతిని పట్టుకుని, ఆ పార్కులోనో , మెరినా ఒడ్డునో అడుగులో అడుగు వేసుకుంటూ, నడుస్తూంటే ఎంత హాయిగా ఉండేదో, ఈ రోజు సాయంత్రనా !

**  ఉండి వుంటే 90 లోకి అడుగుపెట్టసివుండేవారు.  
వెళ్ళిపోయి నలభై ఎనిమిది  ఏళ్ళు, ఈ పూటకి.